Diyarbakır, Turizmde ' Cazibe Merkezi ' Oluyor

Kalkınma Bakanlığı Cazibe Merkezlerini Destekleme Programı kapsamında Diyarbakır Valiliği tarafından hazırlanan Diyarbakır’ın kültürel mirasının tanıtımı ve korunmasını hedefleyen 6 projenin tanıtımı Diyarbakır Valisi Mustafa Toprak tarafından tanıtıldı. Valilik toplantı salonunda gerçekleştirilen toplantıya Vali Mustafa Toprak, Vali Yardımcısı Mustafa Can, Karacadağ Kalkınma Ajansı Genel Sekreteri Dr. İlhan Karakoyun, İl Kültür ve Turizm Müdürü Tevfik Arıtürk ve çok sayıda basın mensubu katıldı.
Açılış konuşmasını yapan Vali Toprak Diyarbakır’da bu sene uygulamaya konulan Cazibe Merkezleri Destekleme Programı konusunda bilgilendirme toplantı olduğunu belirterek “Diyarbakır ilimiz 30 aşkın medeniyete ev sahipliği yapmış. Bu gelen süreç içerisinde insani ve kültürel değerleri birbiriyle yoğurmuş ayrıca bugüne kadar bu eserlerin önemli bir kısmını bugüne getirebilmiştir. Bizim isteğimiz geçmişten bugüne gelen ve bize miras olarak bırakılan bu eserleri gelecek kuşaklara restorasyonu yapılmış, onarımı tamamlanmış ve geleceğe de iyi bir şekilde gidecek noktada ayakta tutulmalarını gerçekleştirmektir. Ayrıca bu eserlerin dünya çapında eserler olduğundan ortak dünya miras listesine yazdırılması ve önemini de o ölçüde vurgulamak ve tanıtmak istiyoruz. Bunun yanı sıra ilimizin ekonomik ve istihdam arayışları içerisinde bulunduğumuz bir süreçte kültür ve turizm değerlerinin başlı başına ilimizi kalkındıracak, geliştirecek ve istihdam konusunda katkı sağlayacak ana sektör olduğunu da göz ardı etmiyoruz. Tüm bunlar birlikte değerlendirildiğinde elimizdeki kültürel değerlerin ne önem ifade ettiğini biz hangi mirasın üzerinde bulunduğumuzu farkında mıyız? Farkındalık oluşturabiliyor muyuz? Tanıtabiliyor muyuz? Bu tanıtma çerçevesinde biz turizme bu noktada altyapı oluşturabiliyor muyuz? Tüm bunları bir arada düşünmek gerekiyor” dedi.

Turizm İçin Önemli Kaynaklar Kullanıldı

Özellikle son yıllarda önemli bir kaynak kullanıldığını ifade eden Vali Toprak “Hem Kültür ve Turizm Bakanlığı turizm alt yapısının geliştirilmesi programından önemli işler yapıldı hem de Taşınmaz Kültür Varlıklar desteği var. Bu konuda Valilik olarak bizlerde katkı sağladık. Ayrıca Kültür ve Turizm Bakanlığından İçkale restorasyonu için önemli bir kaynak ilimize gelmiş oldu ve yine aynı bu kapsamda Dış Surlarla ilgili bir ödenek tanımlaması var. Diğer taraftan da özellikle Karacadağ Kalkınma Ajansımızın kurulması ile birlikte ekonomik yatırımlar yanında Turizm altyapısına da yönelik olarak hibe programlarından da önemli bir kaynak kullanıldı. Ayrıca Vakıflar Genel Müdürlüğünce kültür ve tabiat varlıklarının ve eserlerinin onarımı ve restorasyonu konusunda önemli çalışmalar yapıldı. Bu çerçevede baktığımızda Kültür ve Turizm Bakanlığından gelen ödeneklerin 25 milyon 405 Bin TL civarında bir ödenek olduğunu ve bunların harcanmakta olduğunu ifade edebiliyoruz. Karacadağ Kalkınma Ajansımızın Turizm Destek Programları çerçevesinde 13.273.000,00 TL’lik bir kaynak da Ajans aracılığıyla kullanıldı. İl Özel İdaremiz aracılığıyla 2 milyon 540 Bin TL’lik bir kaynak kültür eserlerinin onarımına aktarıldı. Vakıflar Genel Müdürlüğünce vakıf eserlerinin restorasyonları kapsamında 9 milyon 525 Bin TL’lik bir kaynağın onarım ve restorasyonlara aktarıldı. 2004 yılından bugüne kadar %90’ı 2010-2011 ve 2012 yılında olmak üzere toplamda 50.742.189,00 TL’lik bir kaynak kullanıldı. Bu aslında çok önemli bir kaynak çünkü geçmiş yıllarda bu güne kadar gelen sürece baktığımızda bu kadar bir kaynağın verildiğini de, kullanıldığını da görmek mümkün değil. Ama dışarıdan bakıldığında “bu işler biraz yavaş ve hafif gidiyor bunun bir sebebi var mı?” diyorlar. Tarihi ve kültürel nitelikli tescilli eserlerin onarımı ayrı bir sistem dâhilin de yürüyor. Yılda 20 katlı bir binayı bitirmek mümkün ama tarihi eserin restorasyonu konusunda bir çok kurallar var. Kurumlar ve kültür tabiat varlıkları koruma kurulu var. Özellikle danışman ve bilim kurulları oluşturuluyor. Dolayısıyla bu da işi biraz daha yavaşlatan bir süreçtir. Yavaşlatan bir süreç ama tabiî ki tescilli eserlerin onarımı başka bir sistem dahilinde de yapılamıyor.

Bismil Körtiktepe’de 12 Bin Yıllık Eserlere Ulaştık

Biz 50.000.000,00 TL’lik bir harcama çerçevesinde gerek Diyarbakır ilindeki surlar, burçlar, camiler, hanlar ve onların müştemilatı olan eserler başta olmak üzere Eğil ilçesinde inanç merkezi olan Peygamber Kabirlerinin ve eko turizminin geliştirilmesi, bir taraftan Silvan’daki Hasuni Mağaraları ve oradaki mağaraların turizme kazandırılması ve Ergani’deki Hilal Mağaraları ve Çayönünün işlevlendirilmesi konusunda çalışmaları yürütmüş olduk. Diyarbakır sadece il merkezi değil tüm ilçeleri ile birlikte önemli eserlere sahiptir. Bu eserlerin topyekun turizme ve kültürel değerlere kazandırılarak ayağa kaldırılmasına katkı sağlamamız gerekiyor. Sadece Sur içinde bir çalışma var gibi bir yanlış algı ortaya çıkabilir bu kesinlikle doğru değil ilimiz her noktasındaki eserleri ayağa kaldırmaya çalışıyoruz. Çermikte Haburman Köprüsünü ayağa kaldırdık, Eğil’de, Ergani’de, Çüngüş’te çalışmalar yaptık ve diğer tüm ilçelerimizde bu noktada çalışmalarımızı yürütüyoruz. Bir taraftan da Ilısu Barajının yapılması nedeniyle, sualtında kalabilecek olan kazı alanlarındaki, kurtarma çalışmalarımız hummalı bir şekilde devam ediyor. Bismil Körtiktepe de 12000 yıl öncesine dayana ve insanlık tarihine ışık tutabilecek eserlere ulaşılmasından dolayı büyük bir memnuniyet duyuyoruz. Dolayısıyla 50 milyon liraya yakın ve ilimizin tüm noktalarını içeren bir çalışmaya ilaveten Kalkınma Bakanlığımızın Cazibe Merkezleri Destekleme Projesi programı diye bir program uygulamaya konuldu ve ilk defa 2008 yılında Diyarbakır ilinde başladı ve 3 yıllık bir Cazibe Merkezleri Projesi uygulandı . Bu ilk program olması nedeniyle biraz daha istihdam ağırlıklı yürütülen bir proje oldu. İnsan çalıştırma ve istihdamını belirli bir noktaya getirmek için çalışmalar yapıldı.

Cazibe Merkezleri Projeleri İçin 3 Yılda 60 Milyon TL Harcanacak

Bunların yanına bir kısım ekonomik konular da dahil edildi; il merkezinde bir orman oluşturuldu, mermer sektörünün geliştirilmesi konusunda bir takım çalışmalar yürütüldü. Cazibe Merkezleri Projesinin 2011 yılında başlayan 2. Evresine Diyarbakır ili ile birlikte S. Urfa, Erzurum ve Van illeri dâhil edildi. Biz istedik ki Cazibe Merkezleri Projesi Programının 2. Evresinde Diyarbakır da ihtiyacını duyduğumuz hem kaynak sorununu ortadan kaldırabilmek için hem de üzerinde bulunduğumuz bu kültürel ve tarihi mirasın değerlendirilmesi için Programın temeline bu çalışmaları aldık. Böylece turizme alt yapı tesis edelim istedik. Biz Cazibe merkezleri Projesi Programı çerçevesinde 3 yıl içerisinde toplam 60 Milyon TL‘lik bir kaynak kullanacağız ve her bir yıl için ayrılacak 20 milyon TL’nin içerisini dolduracak tarihi eserlerin hangilerinin projesinin, hangilerinin restorasyonunun, hangilerinin planının yapılacağını da hazırlamış durumdayız.
Kalkınma Bakanlığı tarafından uygulanan Cazibe Merkezlerini Destekleme Programı kapsamında Diyarbakır’ın bölgede ve ülkede farklı kılan dinamiklerini ve potansiyelini harekete geçirerek bölgenin önemli bir cazibe merkezi olması adına Diyarbakır Valiliği olarak 2011 Yılı ödeneğine Kültür Turizm alanında 6 proje teklifi sunulmuştur. Bu projelerin hazırlanmasına karar verilme aşaması olarak 2011 yılını milat olarak kabul edebiliriz. 2011 yılında başlayan ön hazırlıklar kapsamında ilimizin cazibe merkezi olması yolunda hızla ilerleyeceği ve bu alanda birçok potansiyeli ve zenginliği olan bir sektör tercih edildi bu sektör: “Turizm” sektörü oldu.

Çalışmalarımızla Diyarbakır Turizm Alanında Hak Ettiği Noktaya Ulaşacak

Diyarbakır’ın turizm alt yapısının geliştirilmesi, kültürel mirasının korunması ve tanıtım çalışmalarının sağlanması, sosyo-ekonomik kalkınmasına büyük etkiler sağlayacaktır. Diyarbakır Valiliği tarafından hazırlanan “Diyarbakır Turizm Stratejisi ve Eylem Planı 2011-2016” çalışmasının hedefleri arasında yer alan başlıklardan hareketle Cazibe Merkezlerini Destekleme Programı’na proje teklif çalışmaları hazırlanarak, uygulanacak tüm projeler bir plan dâhilinde hayata geçirilecektir. Bu çalışmalarımızla Diyarbakır turizm alanında hak ettiği noktaya ulaşarak turizm endeksli kalkınmasının büyük bir hız kazanması da hedeflenmektedir. 2011 yılı Cazibe Merkezlerini Destekleme Programı kapsamında uygulanacak 6 proje çalışmasına toplam 16.722.780,35 TL hibe desteği sağlanmıştır. 2012 ve 2013 Cazibe Merkezlerini Destekleme Programlarına sunulacak proje çalışmalarıyla toplam 60.000.000,00 TL’ye yakın bir Diyarbakır Kültürel Mirasının Korunması ve Tanıtılması çalışmalarında kullanılacaktır ve bunun çalışmalarına başlanmıştır” dedi. Geçmiş yıllarda çok ciddi sayıda tarihi eserimiz var olduğunu ve bunların onarılması gerektiğini ama bir eserin uygulamasına geçmeden önce mutlaka projesinin olması gerektiğine değinen Vali Toprak “Baktık ki elimizde hiçbir eserin projesi yok. Ne mahalli İdarelerimizde ne Valiliğimizde, ne de Bakanlıklarımızda ilimizdeki tarihi eserlerin projelerinin olmadığını gördük. Dolayısıyla bir eserin elimizde tam olsa dahi uygulamasına geçmeden önce mutlaka projesinin hazırlanması gerekiyor. Bunun önemli bir evre olduğunu düşünüyoruz. Bu çerçevede yaklaşık 3,5 Milyon TL ye yakın bir kaynağı buradaki surların, burçlarının eksik noktalarının projelerinin çizimi için kullanacağız. Surların turizme kazandırılması projesi kapsamında ise 2 yıl içerisinde 4 tane surun projesini çizdirmiş olduk ve uygulamalarına hemen başlıyoruz şu an il özel idaresinde ihale çalışmaları devam ediyor.

Diyarbakır Evlerinin Turizme Kazandırılması Projesi Yaklaşık 2 Milyon TL

Diyarbakır evlerinin turizme kazandırılması projesi var buda yaklaşık 2 milyon TL’lik bir proje, buda özellikle, Süleyman Nazif evi olarak geçen, eskiden Said Paşa isimli bir evin kamulaştırılması, projelerinin çizimi ve uygulamaya konulması ile ilgili. Bir proje de Dört Ayaklı minarenin restorasyonu projesi. Daha önce Karacadağ Kalkınma Ajansından aldığımız destek ile projelerini çizdirmiştik, onun da uygulamasına bu sistem dâhilinde başlıyoruz. Ulu cami ve hanlar bölgesi Renovasyon projesi; Ulu Caminin onarımı Vakıflar Genel Müdürlüğünce yapılıyor ama biz tarihi ve kültürel şehirlere gittiğimizde önemli eserlerin çevresinin sokak sağlıklaştırmasıyla ve binaların uygunluğu ile bir bütünlük arz ettiğini görüyoruz. Dolayısıyla Ulu Cami ve Hanlar Bölgesi Renovasyon Projesi ile birlikte biz istiyoruz ki. Ulu Caminin çevresindeki önemli han ve hamam gibi yapıların projelerini çizdirelim. O bölgede çok eskiden gelen bakırcılar, demirciler ve benzeri bir takım esnafın kaldıkları yerleri ayağa kaldırabilelim. Buraların tarihi bir sokak şekline dönüşümünü yapabilelim. Bir de tüm bu projeler gerçekleştirilirken, bunların tanıtımının mutlaka iyi bir şekilde yapılması gerekiyor. Bu konuda da 2 milyon TL ye yakın bir kaynak aktarılmış durumda. Bu çerçevede hem dokümanların hazırlanması hem tanıtım filmlerinin yapılması ve önemli fuarlara katılma konusunda çalışmalar yürütülecek. Dolayısıyla ilk kısmı için ayrılan 20 milyon TL’lik kaynağın 16 Milyon 722 bin liralık kısmını kuruşlandırdık ve uygulama aşamasına hızla geçeceğiz”dedi.

Daha sonra Kültür ve Turizmden sorumlu Vali Yardımcısı Mustafa Can Cazibe Merkezleri Destekleme Programı içerisinde yer alan İçkale Projesi, Dışkale Proje Çalışmaları, Kültür ve Turizm Bakanlığı Turizm Amaçlı Altyapı Uygulamaları, Kültür ve Turizm Bakanlığı Taşınmaz Kültür Varlıkları Yardımı Destekleri, Kalkınma Ajansı Turizm Mali Destek Projeleri, İl Özel İdaresi Kültür Varlıkları Koruma Fonu Projeleri, Suriçi Kültürel Mirasın Korunması ve Tanıtımı Çalışmaları ve Vakıflar Genel Müdürlüğü Restorasyon Projeleri konularında nelerin yapıldığını, ve ayrıca nelerin yapılacağını detaylı bir şekilde anlatarak 2004 yılından bugüne kadar gelen ödenekleri ve 2010, 2011 ve 2012 yıllarındaki yoğunlaşan ödeneklerle ne gibi çalışmalara başlanıldığını, nelerin yapıldığını ve hedeflendiğini içeren detaylı bir sunum gerçekleştirdi.

Diyarbakır Surları 2014’e Kadar UNESCO Dünya Kültürel Mirası listesine Aday Olacak

Son olarak bir basın mensubunun Diyarbakır surlarının UNESCO'ya ne zaman gireceği sorusunu cevaplayan Vali Toprak; Diyarbakır surlarının UNESCO'ya girebilmesi için çevresel toparlanmanın şart olduğunu belirterek "Dünya Kültürel Mirası listesine Diyarbakır Surlarının girebilmesi için yoğun çaba içerisindeyiz. UNESCO'ya aday olabilmek için belli kriterler var. Bizim de çabamız bu kriterleri bir an önce tamamlamak bunlardan biri surların alan yönetimi ve koruma amaçlı çevre imar planları. Bu yöndeki çalışmalarımız da sürüyor. 2014 yılına kadar çalışmalarımızı tamamlamamız halinde aday olabiliriz. Müracaat sonrasında da bir heyet surları inceleyecek ve kararını verecek. 4 tane önemli burcun onarımına başlayacağız. Urfa Kapı, Yedi Kardeş Burçları gibi eserlerin onarım projelerini hazırlıyoruz. 2013'e kadar bunların hepsini tamamlamayı planlıyoruz” dedi. 
Vali Mustafa Toprak, gerek tarihi kültürel mirasın korunması ve Kültür ve Turizm altyapısının güçlendirilmesi ve gerekse UNESCO Dünya Kültürel Mirası Listesi'ne başvurabilmek için surlarda ciddi kapsamda onarım ve restorasyon çalışması yapılacağını söyledi. Toprak, kentte bulunan tarihi surların daha önce alan yönetimi ve koruma amaçlı imar planının bulunmadığını kaydederek, bu süre içerisinde Kültür ve Turizm Bakanlığının alan yönetimi oluşturduğunu ve koruma amaçlı imar planının koruma kurulundan onaylandığını ve sürecin önemli ölçüde tamamlandığını ifade etti.