AB Projesi; Bölgesel Politikalar İçin Etkin İşbirliği

Planlama Programlama ve Koordinasyon Biriminin girişimiyle başlatılan başvuru kapsamında AB üye ülkelerinden ortak arama çalışmaları yapılmış, proje hazırlık ekibi ile toplantılar gerçekleştirilmiştir. Proje ortakları ve iştirakçileri ile mutabakatlara varıldıktan sonra başvuru formu doldurularak 2015 yılı Haziran ayı içerisinde Merkezi Finans ve İhale Birimi'ne gönderilmiştir. Yapılan değerlendirme sonucu proje başarılı bulunmuş ve hibe almaya hak kazanmıştır.2016 yılının Şubat Ayında başlayan ve toplam bütçesi 151.944,74 Euro olan proje için Karacadağ Kalkınma Ajansı ve Merkezi Finans ve İhale Birimi arasında 24 Aralık 2015 tarihinde sözleşme imzalanmıştır.

"Bölgesel Politikalar İçin Etkin İşbirliği Projesi" İstanbul Teknik Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Lisansüstü Programının katkıları, AB üye ülkelerinde faaliyet gösteren ISIeV Derneği (Girişimci Göçmen Kadınlar İnisiyatifi) ortaklığında; BARDA-Bölgesel Kalkınma Ajansları Derneği, Diputación Provincial de Granada(Granada Bölge İdaresi) ve Türkiye'den Diyarbakır İş Kadınları Derneği (DİKAD) iştirakinde uygulanmaktadır.

Proje kapsamında ilk faaliyet olan ve başlangıçta Diyarbakır'da yapılması planlanan açılış toplantısı Bölgenin mevcut durumundan dolayı Berlin'de yapılması planlanan çalışma ziyareti ile birleştirilmiş ve her iki etkinlik arka arkaya  Berlin'de yapılmıştır. Proje açılış toplantısında Berlin'de bulunan Sivil Toplum Kuruluşlarına tanıtılmıştır. Çalışma ziyaretinde 7 kurum ziyaret edilmiş ve bölge planlarının yapım ve uygulama aşamaları iyi örnekler üzerinden değerlendirilmiştir.

Ziyaret edilen kurum ve kuruluşlar ve iletişim bilgileri aşağıdaki gibidir.

1. ISIeV (Girişimci Göçmen Kadınlar İnsiyatifi)
2. Schöneberg Tempelhof Municipality
3. Berlin İş, Uyum ve Kadın Senatosu,
4. Berlin Partner for Business and Technology GmbH ve Berlin Eyaleti Ekonomi Senatosu Dış Ticaret KOBI Geliştirme ve Dış İlişkiler Birimi,
5. URBAN CATALYST Studio
6. VHW - Bundesverband für Wohnen und Stadtentwicklung e. V. (Konut ve Kentleşme Federal Birliği),
7. BGZ Uluslararası İşbirliği Topluluğu

Proje kapsamında yapılan çalışma ziyaretlerinin ikincisi olan Sofya Çalışma Ziyareti, 20-22 Haziran tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. 2007 yılında Avrupa Birliğine giren Bulgaristan’ın katılım öncesi ve sonrası Bölgesel politika deneyimleri, AB adaylık sürecinde olan ülke ve bölgemiz için oldukça önemli olduğundan, Bulgaristan'da politika oluşturma ve uygulamada önemli bir yeri olan Bölgesel Kalkınma Ajansları ve paydaşları ziyaret edilmiştir. Çalışma gezisi kapsamında ziyaret edilen kurum, kuruluşlar ve iletişim aşağıdaki gibidir.

1. Kalkınma Ajansları Birliği (BARDA)
2. Fondation for Local Government (FLGR),
3. Stara Zagora Reg. Dev. Agency,
4. Stara Zagora Chamber of Commerce and Industry
5. Plovdiv Reg. Dev. Agency
6. Plovdiv District Administration
7. Velder Consult Ltd.

Projenin bir diğer çalışma ziyareti olan Granada Çalışma Ziyareti 7-9 Mart 2017 tarihinde İspanya’da Granada şehrine gerçekleştirilmiştir. Granada’da gerçekleştirilen ziyaretlerin merkezinde Granada İl Özel idaresi bulunmaktadır. Bu kurum bir yönüyle belediyeler birliği niteliği taşımakta ve yerel yönetim görevi görmektedir. Diğer yönü ile ise kurum otonom idareye bağlı, politika üretmede, yerelin özelliklerini dikkate alan, yarı özerk bir yapıdadır. Bu hali ile merkezi ve yerel idare arasında bir arayüz ve bağlantı noktası oluşturmaktadır. Kurumun mali ve teknik desteklerini sunarken uyguladığı Hizmet Sözleşmesi ile Türkiye’de ajansların hazırladığı bölge planları arasında benzerlik kurmak mümkün olduğundan ziyaret önem kazanmıştır. Çalışma ziyareti kapsamında ziyaret edilen kurumlar aşağıdaki gibidir.

1. Granada İl Özel İdaresi
2. Granada Ticaret Odası
3. Granada Sağlık Teknoparkı
4. Guadix Kırsal Kalkınma Birliği

Proje kapsamında ziyaret edilen Granada İl Özel İdaresi, bölgedeki 172 belediyenin birlikteliğinden oluşan, belediyeler üstü bir yapıya sahiptir. İdare bünyesinde bulunan belediyelere sekretarya, altyapı, çevre, kültür-turizm, yenilenebilir enerji, sosyal politika, stratejik planlama ve mekânsal planlama da dahil olmak üzere pek çok alanda hukuki, teknik ve mali destekler sağlamakla görevlidir. Ayrıca idare AB teklif çağrıları hakkında belediyeleri bilgilendirmekte ve proje yazma desteği vererek yerel idarelerin ihtiyaç duydukları fonlara ulaşmasına yardımcı olmaktadır. Söz konusu destekleri sağlarken, öncelik maddi geliri ve teknik kapasiteleri düşük belediyelere verilmektedir. Bu yapısı ile kurum, belediyeler arasındaki eşitsizlikleri azaltma görevini de üstlenmektedir. Özel idare tarafından verilen teknik danışmanlık hizmeti belediyelere ücretsiz olarak sağlanmaktadır. Bu yöntem sayesinde belediyeler teknik destek alma konusunda daha istekli olmaktadır. Daha fazla teknik destek alan belediyenin kurumsal beşeri kapasitesi bu sayede artmaktadır.

Granada İl Özel İdaresi 3 ana bölümden oluşmaktadır.İlgili bölümler aşağıdaki gibidir.

1. Bölgesel Ürünlerin Tanıtımı Departmanı,
2. Girişimci Destek ve İş Geliştirme Departmanı,
3. İstihdam ve Kalkınma Departmanı

Bu bölümlerin altında ise farklı sayılarda tematik birimler bulunmaktadır. Girişimci Destek ve İş Geliştirme departmanı bünyesinde bir adet kuluçka merkezi faaliyet göstermektedir. Bazı projeler kuluçka merkezindeki firmalar üzerinden yürütülmektedir. İstihdam ve yerel kalkınma departmanına bağlı olarak Etüt ve Analiz Gözlem evi kurulmuştur. Belediyelere ait tüm veriler bu gözlem evi sayesinde takip edilmektedir. Söz konusu veriler sağlam temeller üzerine kurulmuş bir Bölge Planının oluşturulmasına olanak sağlamaktadır.

Yerel Kalkınma Birimi, Granada Çalışma Ziyareti sırasında ziyaret edile ana departmanların altında yerel stratejik planlar hazırlayan, yerel seviyede analiz ve araştırmalar yapan, eğitim ve istihdam konularında projeler yürütün bir birimdir. Birim özellikle bölgesel kalkınma konusunda istihdamı arttırmak için eğitim faaliyetlerine odaklanmıştır. Söz konusu eğitimler vasıfsız kişilerin niteliklerini arttırmak ve işsizleri iş bulmaya karşı daha proaktif olmalarını sağlamak için verilmektedir. Birim istihdamı arttırmak için diğer bir araç olan girişimcilik için de eğitim faaliyetlerini düzenlemektedir. Sloganını "işbirliği" olarak belirleyen birim belediyeler ve belediye birlikleri, sosyal aktörler, şirketler ve şirket dernekleri ile ulusal ve uluslararası kuruluşlarla işbirliği geliştirmektedir.

Şirket Oluşturma ve Güçlendirme Birimi yerinde ziyaret edilerek bilgi alınmış ve gözlemler yapılmıştır. Birimin amacı girişimcileri doğrudan desteklemek ve desteklemeleri için belediyeleri teşvik etmek olarak belirlenmiştir. Girişimcilik kültürünü geliştirmek için belediyeler ile işbirliği içinde seminer ve workshop çalışmaları düzenlenmektedir. Girişimcilik konusunda belediye çalışanlarına yönelik eğitim faaliyetleri düzenlenmektedir. Girişimcilere iş planı hazırlama desteği ve motivasyon eğitimleri verilmektedir. Girişimci adaylarına verilen motivasyon eğitimleri girişimcilerin işlerini kurduktan sonra da devam etmektedir.

Girişimcilere ek olarak kendi işini kurmuş kişilere de iş geliştirmesine yönelik destekler verilmektedir. Özel idare tarafından özellikle eylem planları oluşturulan tarıma dayalı sanayi, kırsal turizm, sürdürülebilir inşaat stratejik sektörlerinde iş kurmuş girişimciler bu destekten yararlanmaktadır. Birimin girişimcileri destekleme konusundaki genel yaklaşımı “ellerinde olan kısıtlı kaynakları mümkün olan en etkin şekilde paydaşların kullanımına açmak” şeklinde açıklanmıştır.

Granada tarımsal faaliyetlerin çok yoğun olarak yapıldığı bir bölgedir. Bölgenin toplam hasılasında tarımsal gıda üretimi %13'lük bir paya sahiptir. İstihdamda ise işgücünün yaklaşık %35’lik kısmı tarım alanında çalışmaktadır. Tarımsal gıda ithalatı 2016 yılında 700 milyon Avro olarak gerçekleşmiştir. Tarımsal üretimde işbirliğini artırmak ve daha rekabetçi bir tarımsal sanayi oluşturmak için firmaların kümelenmesi sağlanmıştır. Bunlar göz önüne alınarak Kırsal Kalkınmayı Geliştirme Birimine de bir ziyaret geliştirilmiştir.

Kırsal Kalkınmayı Geliştirme biriminin amacı kırsal kalkınmayı tetiklemektir. Özellikle tarımsal gıdaların üretilmesi, markalaşması ve pazarlanması üzerine odaklanılmıştır. Birim tarafından Sabor Granada (Granada Lezzeti) isimli bir AB projesi yürütülmüştür. Sloganı "daha iyi rekabet için işbirliği" olan projenin genel amacı gıda ürünlerinin satışını arttırarak istihdamı arttırmak olarak belirlenmiştir. Proje ile yine aynı isimde bir marka oluşturulmuştur. Bölgede üretilen tarımsal gıdaların yaklaşık 500 âdeti ve mevcutta bulunan 9 adet coğrafi tescilli ürün Granada Lezzeti markası adı altında piyasaya sürülmektedir. Şu ana kadar markaya dahil olan 107 firma bulunmaktadır. Özel idareye ait olan marka etiketlenerek söz konusu ürünlerin üzerine vurulmaktadır. Marka sadece üreticilere değil ilgili ürünleri pazara sunan kasap, lokanta gibi işyerlerine de verilmektedir. Etiket sayesinde Granada Lezzeti markalı ürünler pazarda daha çok alıcı bulabilmektedir. Proje Granada üretilen ürünlerin pazarlanmasında katkı sağlamaktadır

Granada İl Özel İdaresi alt birimlerinden belediyelere verilen desteklerde arabuluculuk rolü ve koordinasyon sağlayan Belediye Koordinasyon Birimi hakkında da yerinde gözlemler yapılmış ve Özel İdare kapsamında yapılan ziyaretleri sonlandırılmıştır.

Granada Çalışma Ziyaretleri kapsamında Granada Ticaret Odası, Granada Sağlık Teknoparkı ve Guadix Kırsal Kalkınma Birliği ziyaretleri de gerçekleştirilerek sonlandırılmıştır.

AB ve Türkiye Sivil Toplum Diyaloğu-IV-Bölgesel Politika ve Yapısal Araçların Koordinasyonu Hibe Programı kapsamında “Bölgesel Politikalar İçin Etkin İşbirliği” projesinin son ayağı olan Diyarbakır Çalıştayı 6-7 Nisan 2017 tarihlerinde; 2 gün ve 4 oturum olarak düzenlenmiştir.

Çalıştay öncesinde, bölge kalkınma kurul ve komisyonlarında yer alan üyelere bir çevrimiçi anket gönderilmiştir. Anket kapsamında, katılımcılara projenin ve aynı zamanda bölge planının beş ana eksenine ilişkin olarak (Ekonomik Büyüme, Beşeri Gelişme ve Sosyal Sermaye, Yaşam Kalitesi, Sürdürülebilir Gelişme ve Kadın Girişimciliği), gördükleri en önemli sorun/sorunlar, bu sorunun nedeni, çözüm önerileri ve sorunun çözülmesindeki en önemli engeller sorulmuştur. 

Çalıştay öncesi İstanbul Teknik Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü üyesi iki akademisyen ve Ajans Planlama, Programlama ve Koordinasyon Birim Başkanın da katılımıyla beraber Diyarbakır ve Şanlıurfa’da DİKAD, ŞUGİSKAD gibi dernekler ve çeştli kurum ziyaretleri gerçekleştirilmiştir.

6-7 Nisan tarihlerinde; 2 gün ve 4 oturum süren Çalıştay oldukça başarılı geçmiştir. İlk oturumda resmi konuşmalar yapıldıktan sonra saha ziyareti yapılan Avrupa kentlerinden gelen proje ortakları sunum yapmıştır. Birinci oturum, anket bulguları değerlendiren paydaş görüşleri analizinin sunumu ile sona ermiştir.

İkinci oturum, Bölge Planının 4 ekseni; Ekonomik Büyüme, Beşeri Gelişme ve Sosyal Sermaye, Yaşam Kalitesi ve Mekansal Organizasyon, Sürdürülebilir Gelişme ile Kadın Girişimciliği tematik başlıklarında 5 adet grup çalışması gerçekleştirilmiştir.

3. oturum kapsamında, grup çalışmaları sunulmuştur. 4. oturumda ise grup çalışmalarının birleşik sonuçları değerlendirilmiştir.

Bu çalıştay sonucunda katılımcılar belirledikleri sorunlar için mikro çözümler içeren birer sunum hazırlayarak sunum yapmışlardır.

Proje sonunda “Bölgesel Kalkınma İçin Etkin Ortaklıklar Proje Değerlendirme Raporu Ve Politika Önerileri” adlı bir final raporunun taslak hali ortaya çıkmıştır. Ağustos ayı içerisinde taslak haline son şekli verilerek ilgili kamu, kurum ve kuruluşlar ile paylaşılması sağlanacaktır.

Proje Künyesi

Proje Başvuru Sahibi: Karacadağ Kalkınma Ajansı, 2008, Diyarbakır, Türkiye.

Proje Ortağı Kuruluş: ISIeV, Göçmen Kadınlar için Girişimcilik Derneği, Initiative Selbständiger Immigrantinnen e.V.; Sivil Toplum Kuruluşu, 1990, Berlin, Almanya.

Proje İştirakçileri: 1-BARDA, Bulgaristan Kalkınma Ajansları Birliği, Kar Amacı Gütmeyen Sivil Toplum Kuruluşu, 1997, Sofya, Bulgaristan. 2-Granada İl Özel İdaresi, Kamu Kurumu, 1993, İspanya.  3- DİKAD, , Diyarbakır İş Kadınları Derneği, Sivil Toplum Kuruluşu, 2004, Diyarbakır, Türkiye.

Danışman Kuruluş: İstanbul Teknik Üniversitesi, 1773, Türkiye.