Trc2 Bölgesi Yaşam Kalitesi Araştırması İnteraktif Olarak Hizmetinizde
Küreselleşme ile birlikte rekabet hayatın her alanına girmiş, günümüzde uluslar yerine kentlerin ve bölgelerin rekabeti öne çıkmıştır. Bu rekabet ortamında kaliteli ve etkin altyapı hizmetleri ile yüksek yaşam kalitesi olanağı sunan kentler rekabet avantajına sahip olup Yaşam kalitesi kalkınmayı tetikleyici bir etken olarak öne çıkmaktadır.
Karacadağ Kalkınma Ajansı’nın koordinasyonunda hazırlanan TRC2 Bölgesi Bölge Planı (2014-2023) TRC2 Diyarbakır-Şanlıurfa Bölgesi Bölge Planında 2023 hedef yılı için belirlenen vizyon “Büyüyen ekonomisi ve yükselen yaşam kalitesi ile Ortadoğu’nun yeni çekim merkezi Diyarbakır-Şanlıurfa Bölgesi”dir. Diyarbakır-Şanlıurfa Bölgesindeki yerleşmelerde yaşam kalitesini artırmayı stratejik bir hedef ve öncelik olarak belirleyen Karacadağ Kalkınma Ajansı, 2014 yılı Eylül-Aralık aylarında İstanbul Üniversitesiİktisat Fakültesi öğretim üyesi Doç. Dr. Murat ŞEKER başkanlığındaki bir ekip ile TRC2 Bölgesi Yaşam Kalitesi Araştırması gerçekleştirmiştir. Araştırma raporu 26.12.2014 tarihli Kalkınma Kurulu ve 06.01.2015 tarihli Yönetim Kurulunda görüşülerek nihai haline getirilmiş ve ilan edilmiştir.
Bu araştırmada, hem nitel hem de nicel yöntemler kullanılarak yaşam kalitesi endeksleri elde edilmiştir. Endekslerin dayandığı iki temel veri tabanı söz konusudur. Bunlardan ilki araştırma kapsamındaki ilçelerde rassal olarak belirlenen hanehalkları ile yapılmış anketler; ikincisi ise yine ilçe düzeyinde derlenen istatistiki veri setleridir.
Çalışmanın benzer çalışmalardan olan farkı; yaşam kalitesini içeren çalışmalarda genellikle sadece nicel verilerin kullanılmasına karşın, bu çalışmada hem nicel hem de nitel verilerden faydalanılacak olmasıdır. Çünkü yaşam kalitesi, hem mevcut durumun hem de mevcut duruma ilişkin algının yansıtılması açısından büyük önem taşımaktadır. Sonuç olarak bu çalışmada bir yandan yaşam kalitesi endeksini oluşturan somut verilerden, öte yandan yaşam kalitesine yönelik algının tespit edilebilmesi için anket sonuçlarından faydalanılmıştır.
TRC2 Bölgesi’nde toplam 3.000 anket yapılmış olup, bu örneklem büyüklüğü bölgenin temsiliyeti açısından % 95 güven aralığında ±1,8 hata payı içermektedir. 3.000 anket, il ve ilçe nüfuslarıyla orantılı olarak dağıtılmıştır. Buna göre Diyarbakır’da ve Şanlıurfa’da 1.500’er anket tamamlanmıştır.
Yapılan analizler sonucunda araştırmaya temel teşkil edecek veriler, temel göstergeler, ekonomik yapı, çevresel yapı ile kentsel ve kişisel yaşam başlıkları olarak 4 ana kategoride gruplandırılmıştır. Temel göstergeler alanında demografik yapı, eğitim, sağlık, sosyal yaşam ve güvenlik verileri derlenmiş ve alt endeksler üretilmiştir. Ekonomik yapı alanında ise, ekonomik kapasite, ticari hayat, finansal piyasalar, turizm ve tarım alt endeksleri oluşturulmuştur. Çevresel yapı başlığı, altyapı, çevre ve ulaşım verilerini içermekte iken; kentsel ve kişisel yaşam başlığı kentsel ve kişisel memnuniyete dönük algı verilerini kapsamaktadır. Böylece TRC2 Bölgesinde ilçe düzeyinde toplam 127 değişken, endeks hesaplamasına dâhil edilmiştir.
Araştırma sonucunda Bölge düzeyinde tüm ilçeleri kapsayan (30 ilçe) Bölge yaşam kalitesi analizleri, diğer yandan her ilin kendi içinde ilçe düzeyinde analiz edildiği yaşam kalitesi endekslerinin yer aldığı sonuç raporuna (http://www.karacadag.org.tr/Download/TRC2_Yasam_Kalitesi_Arastirmasi.pdf) adresinden ve interaktif haritalara (http://www.karacadag.org.tr/interaktifharita/TRC2.html) adresinden erişim sağlanabilmektedir. TRC2 Bölgesi Yaşam Kalitesi Araştırması Raporu ve interaktif yaşam kalitesi haritaları ve endeksleri başta yerel yönetimler olmak üzere bölgemiz kurum ve kuruluşlarının kullanımına açılmıştır.
Çalışmada yürütülen endeks çalışmaları ve alan araştırmasının temel bulguları aşağıda özetlenmiştir:
Diyarbakır’da 17 ilçeyi kapsayan 127 gösterge ile hazırlanan yaşam kalitesi endeksi sonuçlarına göre, Kayapınar ve Yenişehir ilçelerinin diğer ilçelere kıyasla öne çıktığı gözlenmektedir. Bu ilçeler; şehrin merkez ilçeleri olup, birçok kentsel imkâna ulaşılabilen, sosyal, ticari ve ekonomik kapasitenin yüksek olduğu ilçelerdir. Bu iki ilçeyi yine merkez ilçelerden Bağlar ve Sur ilçeleri izlemiştir. Endeks sonuçlarından, Kayapınar ve Yenişehir başta olmak üzere merkez ilçeler ile diğer ilçeler arasında yaşam kalitesi açısından yakın zamanda kapanamayacak bir farkın olduğu açık bir şekilde gözlenmektedir.
Diyarbakır’da yaşam kalitesi açısından son grupta yer alan ilçeler ise Hani, Kocaköy, Kulp ilçeleri ile birlikte toplam 10 ilçe olarak sıralanmıştır. Bu ana sonuçlar Diyarbakır’da yaşam kalitesi düzeyinin orta ve orta altı olduğunu göstermektedir.
Şanlıurfa ilinde 13 ilçeyi kapsayan 127 gösterge ile hazırlanan yaşam kalitesi endeksi sonuçlarına göre, Diyarbakır’da olduğu gibi merkez ilçelerin diğer ilçelere kıyasla ana endeksle birlikte birçok alt endekste öne çıktığı gözlenmektedir. Şanlıurfa merkez ilçe iken, yasa gereği yeni ilçe olan Haliliye, Eyyübiye ve Karaköprü ilçeleri, kentin sosyal, ekonomik ve kültürel merkezi olarak yaşam kalitesi endekslerinde ilk sıralarda yer almıştır. Yaşam kalitesi gruplarından son grupta (Halfeti, Harran, Akçakale, Bozova, Ceylanpınar, Suruç) ise 6 ilçe sıralanmıştır. Bu ana sonuçlar Şanlıurfa’da yaşam kalitesinin orta altı düzeyde gerçekleştiğini göstermektedir.